T\u00fcrkiye’de internet kullan\u0131m\u0131n\u0131n giderek artt\u0131\u011f\u0131 ancak internet okur-yazarl\u0131\u011f\u0131n\u0131n ayn\u0131 oranda artmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcregelen bir tart\u0131\u015fmayd\u0131. Bu tart\u0131\u015fmalar i\u00e7inde devlet b\u00fcrokrasisi en \u00e7ok kullan\u0131lan servislere bir bir yasak koymaya ba\u015flay\u0131nca bir k\u0131r\u0131lma ya\u015fand\u0131. (Youtube, twitter, dizi izleme siteleri, dosya payla\u015f\u0131m siteleri, torrent siteleri,..) En temel kullan\u0131c\u0131lar aras\u0131nda bile DNS, VPN, proxy, tor gibi terimler yayg\u0131nla\u015fmaya ba\u015flad\u0131. Fakat bu yayg\u0131nla\u015fma kimi zaman bilimsel ger\u00e7ekler \u00fczerinden de\u011fil; efsaneler, mitler ve f\u0131s\u0131lt\u0131lar aras\u0131nda yanl\u0131\u015f bilgilerle an\u0131lmaya ba\u015fland\u0131. Yasa\u011f\u0131n cazibesi internetin 3 harflilerini dilden dile yayg\u0131nla\u015ft\u0131rd\u0131.<\/p>\n\n\n\n
Peki bu kadar konu\u015fulan, ana ak\u0131m ulusal medyan\u0131n ana haber b\u00fcltenlerine konuk olan bu terimleri ne kadar biliyoruz. Bu yaz\u0131m\u0131zda olanca basitli\u011fi ile bu terimlerden bahsedece\u011fiz. <\/p>\n\n\n\n\n\n\n\n
\u0130nternet birbirine ba\u011fl\u0131 say\u0131s\u0131z bilgisayardan olu\u015fan bir a\u011fd\u0131r. IP ise bu bilgisayarlara ait say\u0131sal adrestir. IP adresini telefon numaras\u0131 gibi hayal edin. \u0130nterneti telefon \u015febekesi gibi d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn. Nas\u0131l ki telefon numaras\u0131n\u0131 bildi\u011finiz t\u00fcm insanlara ula\u015fabiliyorsunuz, IP adresini bildi\u011finiz t\u00fcm internet sitelerine (yani onu depolayan bilgisayarlara) ula\u015fabilirsiniz.<\/p>\n\n\n\n
Peki internette gezinmek i\u00e7in 66.102.15.243 gibi adresleri akl\u0131m\u0131zda tutmak zorunda m\u0131y\u0131z? Nas\u0131l ki telefonlar\u0131 akl\u0131m\u0131zda tutmak yerine onlar\u0131 telefon defterimize kay\u0131t ediyorsak, internet adresleri de uluslararas\u0131 kurulu\u015f taraf\u0131ndan IP adresleri olarak kay\u0131t ediliyor ve t\u00fcm DNS servislerine duyuruluyor. Yani DNS servisine internetin telefon defteri (yada IP defteri) diyebiliriz. Biz google.com adresine girmek istedi\u011fimizde bilgisayar\u0131m\u0131z ilk i\u015f olarak tan\u0131ml\u0131 DNS adresine gidip google.com adresinin ip adresini soruyor, sonras\u0131nda cevab\u0131 al\u0131p (\u00f6rne\u011fin 66.102.15.243) o adrese (bilgisayara) ba\u011flan\u0131yor.<\/p>\n\n\n\n
Mahkeme karar\u0131 T\u00fcrkiye’deki servis sa\u011flay\u0131c\u0131lar\u0131n DNS servisleri engellendi. Yani biz youtube.com adresine girmek istedi\u011fimizde bilgisayar\u0131m\u0131z T\u00fcrkiye’deki DNS adresinden youtube.com adresinin IP adresini istedi. T\u00fcrkiye’deki DNS youtube.com’un IP adresini vermek yerine mahkeme karar\u0131n\u0131n yaz\u0131l\u0131 oldu\u011fu sayfan\u0131n adresini verdi. B\u00f6ylece DNS adresleri T\u00fcrkiye’deki servis sa\u011flay\u0131c\u0131lara tan\u0131ml\u0131 hi\u00e7bir bilgisayar youtube.com adresine ula\u015famad\u0131.<\/p>\n\n\n\n
DNS adresini yurtd\u0131\u015f\u0131ndan servis veren bir DNS adresi ile de\u011fi\u015ftirmek, mahkeme karar\u0131 ile al\u0131nan yasaklar\u0131 a\u015fmak i\u00e7in bir y\u00f6ntem oldu. \u00c7\u00fcnk\u00fc mahkeme karar\u0131 sadece T\u00fcrkiye’deki DNS sistemler \u00fczerinde s\u00f6z sahibi olabilirdi.<\/p>\n\n\n\n
DNS’i sadece bir telefon defteri gibi hayal etmenizi s\u00f6ylemi\u015ftim. Siz asl\u0131nda yurtd\u0131\u015f\u0131nda bir DNS adresi kulland\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131 zannederken asl\u0131nda T\u00fcrkiye lokasyonlu bir DNS’e y\u00f6nlendirilebilirsiniz. \u00d6zellikle de devlet imkanlar\u0131 ile bunun yapmak \u00e7ok zor de\u011fil. Buna DNS zehirlenmesi deniliyor, yasal olmayan bu y\u00f6ntem sahtecilik ve hack i\u015flemlerinde kullan\u0131l\u0131yor. T\u00fcrkiye’de ise devletin sans\u00fcr y\u00f6ntemi olarak kulland\u0131\u011f\u0131 s\u00f6yleniyor, kan\u0131tlar nitelikte bilgiler var ancak devletten resmi bir a\u00e7\u0131klama bulunmuyor. (kaynak: http:\/\/googleonlinesecurity.blogspot.ie\/2014\/03\/googles-public-dns-intercepted-in-turkey.html )<\/p>\n\n\n\n
Yani DNS’e g\u00fcvenimizi kaybetti\u011fimizde daha g\u00fcvenli bir sistem aray\u0131\u015f\u0131na giriyoruz. Tam bu noktada aray\u0131\u015flar\u0131m\u0131z kar\u015f\u0131m\u0131za VPN, Proxy, Tor gibi sistemleri \u00e7\u0131kar\u0131yor.<\/p>\n\n\n\n
Bu sistemler y\u00f6ntem olarak birbirinden ayr\u0131\u015fsa da temellerinde ayn\u0131 mant\u0131k var. Bunu basit\u00e7e a\u00e7\u0131klamaya \u00e7al\u0131\u015fal\u0131m. \u0130stanbul’daki bilgisayar\u0131n\u0131z ile Londra’daki bilgisayar\u0131n\u0131z\u0131n aras\u0131na bir kablo \u00e7ekti\u011finizi ve onun internetini kulland\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn. Bu sistemlerde arada kablo yerine \u015fifreli ba\u011flant\u0131 var. Ba\u011flant\u0131 \u015fifreli ve k\u0131r\u0131lmas\u0131 neredeyse imkans\u0131z oldu\u011fu i\u00e7in, Londra’daki bilgisayar\u0131n ba\u015f\u0131ndaym\u0131\u015f gibi internete girebilirsiniz.<\/p>\n\n\n\n
Bu sistemleri kimliklerini gizlemek, yasaklar\u0131 a\u015fmak, ba\u011flan\u0131lan \u00fclkeye \u00f6zg\u00fc bir servisi kullanmak i\u00e7in kullanan \u00e7ok fazla insan var. Kullan\u0131m say\u0131s\u0131 y\u00fcksek oldu\u011fu i\u00e7in kimi zaman bu servisleri kullanan insanlar\u0131n bilgilerini \u00e7almak i\u00e7in \u00e7e\u015fitli giri\u015fimlerde bulunuldu\u011fu oluyor. Ancak bu d\u00fc\u015f\u00fck ihtimalli veri gizlili\u011fi ihlalleri g\u00f6z\u00fcn\u00fcz\u00fc korkutmas\u0131n. Bu servisleri kullanmad\u0131\u011f\u0131n\u0131zda da izlenebiliyorsunuz.<\/p>\n\n\n\n
Hosts dosyas\u0131n\u0131 bilgisayar\u0131n\u0131zda tuttu\u011funuz adres defteri gibi d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn. Hosts dosyas\u0131na yazd\u0131\u011f\u0131m\u0131z siteler i\u00e7in bilgisayar\u0131m\u0131z DNS adresini kullanmaz. Yani DNS’ten alaca\u011f\u0131m\u0131z cevab\u0131 hosts dosyas\u0131na yazarak DNS yasa\u011f\u0131n\u0131n \u00f6n\u00fcne ge\u00e7mi\u015f oluruz.<\/p>\n\n\n\n
\u0130nternette bilgiye ula\u015fmay\u0131 engellemenin kesin bir yolu yok. Her yasa\u011f\u0131n bir a\u00e7\u0131\u011f\u0131n\u0131 bulmak m\u00fcmk\u00fcn oluyor. Yasa\u011f\u0131 koyan devlet t\u00fcm internet imkanlar\u0131n\u0131 elinde bulundurdu\u011fu i\u00e7in yasa\u011f\u0131 a\u015fman\u0131n yollar\u0131n\u0131 do\u011fru se\u00e7mek gerekiyor. Bir y\u00f6ntemi kullanmadan \u00f6nce mutlaka o konuda ara\u015ft\u0131rma yap\u0131n, konuyla ilgili insanlarla konuyu tart\u0131\u015f\u0131n. \u0130nternet bankac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve benzeri ki\u015fisel bilgi g\u00fcvenli\u011fi gerektiren i\u015flemleri -\u015fifreli ba\u011flant\u0131 dahi olsa- g\u00fcvenmedi\u011finiz proxy, VPN sistemleri \u00fczerinden yapmay\u0131n.<\/p>\n\n\n\n
Sanal d\u00fcnya bir \u00e7ok y\u00f6n\u00fcyle ger\u00e7ek d\u00fcnyaya benziyor. Tehlikelere tedbirli yakla\u015ft\u0131\u011f\u0131n\u0131z ve sa\u00e7ma yasaklar\u0131n etraf\u0131ndan dola\u015fmaktan \u00e7ekinmedi\u011finiz s\u00fcrece sorun ya\u015famayacaks\u0131n\u0131z.<\/p>\n\n\n\n
Elektrik M\u00fchendisleri Odas\u0131 \u0130stanbul \u015eubesi B\u00fclteninde yay\u0131nland\u0131 (http:\/\/www.emo.org.tr\/ekler\/02a76205e70e387_ek.pdf?dergi=962<\/a>\u00a0SAYI : 58 – TEMMUZ 2014 – sf44) <\/em><\/p>\n\n\n\n Siyasihaber.org haber sitesinde yay\u0131nland\u0131 (http:\/\/siyasihaber.org\/yazilar\/internetin-uc-harflileri-dns-vpn-tor-onur-zeybek<\/a>)<\/em><\/p>\n\n\n\n Bili\u015fim \u00c7al\u0131\u015fanlar\u0131 Derne\u011fi B\u0130\u00c7DA – Mart 2015 B\u00fclteni’nde yay\u0131nland\u0131 (http:\/\/bilisimcalisanlari.org\/bulten\/bicda_032015.pdf<\/a>)\u00a0<\/em><\/p>\n\n\n\n